DOĞA VE SU ORİŞALARI ; NANA BURUKU ve MAMA OSHUN / Brezilya 2. Bölüm

” Nana Buruku’ nun kızı olduğumu öğrendikten sonra Doğa Ana ile yolculuğum boyunca güçlenen bağımı daha iyi anlıyorum. O, benim her zaman en güvendiğim öğretmenim ve yoldaşım oldu.

Recife’ den ayrıldıktan sonra Maragogi, Maceio yollarını batı kıyısından otobüs ile geçiyorum. Bütün yol fakir mahalleler ile dolu, Alagaos bebek ölümlerinin en çok olduğu bölgeymiş.

Salvador’ un merkezi fakir ve zengin ayrımını büyük bir netlikle gözümün önüne seriyor. Bir tarafta uzayıp gitmiş dev bloklar ve alışveriş merkezlerinin ortasına kurulmuş yaşamlar diğer tarafta fakirlikten dökülen metal levhalarla kapanmış tuğladan evleri çevreleyen yoksulluk. Büyük şehirler birbirine benziyor ama bu ayrımı dip dibe gördüğüm ülkelerden biri Brezilya.

Ne acı ki dünyanın en büyük kakao üreticisi olan Brezilya’ da fakir mahallelerde satılan çikolataların hepsi palmiye yağı, şeker şurubu gibi maddelerle üretilen sahte çikolatalar. Brezilya çocukları kendi topraklarında yetişen kakao ve çikolataya ulaşamıyor, en kaliteli ürünler dış ülkelere ihraç ediliyor.

Nana Buruku’ ya soruyorum ; ” Hepimizi pençesine almış bu sömürüden, adaletsizlikten, hırsızlıktan, karanlık sistemin köleliğinden ne zaman kurtulacağız? “

Günlükler . Haziran 2017 . Brezilya

NANA BURUKU

Nana Burukú, tüm Orisha’ ların büyük büyükannesidir. O, dünyanın ve ayın ruhudur, evrenin ilkel annesidir. Nana Buku veya Nana Buluku
olarak da bilinir ve kadınlara ilişkin tüm annelik sorunlarından sorumludur. Nana Burukú özü, dünyanın özünden çok önce buradaydı. Olodumare ( Yoruba inanışında Yaratıcı ) dünyayı yarattığında yeryüzüne bakmaktan ve aydan gelen ışığıyla biz insanları yeryüzünde yönlendirmekten sorumlu olan Nana Burukú’ydu. O, ayın ışınları ve hareketidir.

Nana Buluku’ nun evren yaratıldıktan sonra ayı ve güneşi doğurduğu söylenir. Ay, ilahi ruh Mawu ve güneş İlahi ruh Lisa olarak bilinir. Nana Buluku hikâyesini anlatan pek çok türkü ve masalda, evrenin yaratışılından sonra dünyayı ikiz çocukları Mawu ve Lisa’nın ellerine bıraktığı anlatılır. Tüm Orishaların büyükannesi Nana Buruku, evrenin kadim annesidir. Olağanüstü iyileştirici güçleri ile tanınır ve son derece ruhsal bir varlıktır. Onun emredici varlığı ona inanan herkes tarafından hissedilir ve kendisine karşı gelinmeye tahammülü olmadığını açıkça belirtir.

Nana Buruku tüm kadınlara göz kulak olur. Hamilelik de dahil olmak üzere kadın olan her şeyin koruyucusudur ve bilge kadın büyükanne rolünü çok ciddiye alır. Erkeklere karşı çok az sabrı vardır ve etrafını çoğunlukla rahibelerle kuşatır. Kadınlar, bilgisinde ve gücünde rahatlık bulurlar. Rehberlik ve ruhsal şifa için ona dua ederler. Koruyuculuğu ile tecavüze uğramış , zorla hamile bırakılmış kadınları korur, istenmeyen hamililelikleri yok ettiğine inanılır ve tecavüze uğramış kadınların intikamını alır, tecavüzcüleri asla affetmez!!!

Nana Burukú nehirlerin ve okyanusların yakınında görülür. Suların, özellikle tatlı nehir sularının nihai annesidir. Nehirlerin hükümdarı Oshun’un annesidir. Anne ve kız ikisi de su sevgisini paylaşır. Oshun bölgesi tatlı nehir sularıdır ancak nehir sularını annesi Nana Burukú’dan alır. Nana Burukú suları, dağların yükseklerinden gelir sonra nehirlerden ve lagünlerden akarsular akar. Odunsu bataklık alanlar da Nana Burukú’ya aittir.

Aynı zamanda salgın hastalıkların ve hastalıkların Orisha’sı Asojano’nun, cieba ağacının ruhu Iroko’nun ve gökkuşağının koruyucusu Ochumare’nin annesidir. Nana Buruku, yağmurun, çamurun ve bataklıkların Orisha’sıdır. Hastanelerde ve mezarlıklarda da bulunabilir. Santeria’da Nana Buruku ve Yemaja, aynı Orisha’nın farklı tezahürleri olarak kabul edilir.

Günlükler ;

” Brezilya, dünya su kaynaklarının en zengin ve verimli olduğu ülkelerden biri fakat ne yazık ki bu büyük su kaynakları dev şirketler veya dünyanın en zengin adamlarının elinde. Dünya insanına ait bu kaynaklar çekiliyor, plastik şişelere içindeki mineraller değiştirilerek koyuluyor ve para ile satılıyor. İçtiğimiz su gerçek değil, bize ait olmasına rağmen…. Marketten aldığım suların arkasına hep bakıyorum, ya Coca-cola ya da Pepsi yazıyor.

Brezilya’ ya getirilmiş siyahi ırkın köleliği maalesef başka şekillerde devam ediyor, tıpkı biz şehirlerdeki yaşamlara zincirlenmiş beyaz ırk gibi. Tanrıçaların suların, kayalıkların, dağların, ormanların ardından yeniden çıkıp insan çocuklarına sahip olacakları günü hasretle bekliyorum… “

MAMA OSHUN

Oşun, Oshun,Ochún, Oxúm, Yoruba halkının inanışında içme suyu, aşk, keyif ve güzellik ile de ilişkilendirilen bir nehir Tanrıçasıdır ve gök gürültüsü tanrısı Şango’nun karısıdır. Oşun, yaratılan dişil Orişaların ilklerindendir ve dişil nehir Orişası olarak tanımlanması yaygındır. O, su, saflık, doğurganlık, sevgi ve aşkla ilişkilendirilir. Oşun, bir doğa gücüdür, “ruh” veya “tanrısal özün ruhları” anlamında bir Orişadır.

Mitolojide Olodumare ( Yaratıcı ) evrenin yaratıldığı üçüncü günde Oşun’u çağırır. Oşun, önünde secdeye varır ve sözleriyle yüceltir. Olodumare, övgü dolu sözlerle Oşun’a tüm nehirlerin bedenlenmiş hali olduğunu, yenileşme ve üremeyi bedenlendirdiğini, adanmışlarının rahimlerinin verimli olacağını, gitmesini ve kısırları iyileştirmesini, güzel olana nazik vakur olana kibar olmasını, aşıkları cesaretlendirmesini, bilgeyi kutsamasını, garipleri desteklemesini, gençleşmeyi teşvik etmesini ve yeteneğini herkesin yararına ve Olodumare’nin gücünün görkemi için kullanmasını söyler.

Yoruba hikâyelerinde Oşun, genellikle insanlığın koruyucusu, kurtarıcısı veya eğiticisi olarak tasvir edilir. O ayrıca ruhsal dengenin koruyucusu ve tatlı şeylerin anası olarak tanımlanmıştır. Yorubalara göre yeryüzünü doldurmak için gönderilen Orişalar arasında Oşun, ilk on yedi Orişadan tek dişil olanıdır. İfa kutsal metninde, önceki Orişalar tüm dünyayı doldurmaya ve canlandırmaya çabalarlar, ancak ortak güçleri Oşun’un hayat veren gücü olmaksızın başarısız ve yetersiz kalır.

Olodumare’nin verdiği görevleri yerine getiremeyince yardım için Oşun’u ikna ederler. Oşun, tatlı ve güçlü sularını ortaya çıkarınca dünyaya, insanlığa ve diğer türlere hayat geri gelir. Bu, yeryüzündeki yaşamın yaşam ve bereket Orişası Oşun olmadan hayat bulmadığını gösterir.  Bir Yoruba hikayesinde, Oşun’un hayat alma özelliği de tasvir edilir. Oşun öfkelendiğinde, Dünya’yı su basabilir, mahsulleri tahrip edebilir ve böylece büyük kuraklıklara neden olabilir.

Oşun zenginlik, sanat tanrıçası ve kadın lider olarak da tanımlanmıştır. Oşun, özellikle Batı Afrika kültürlerinde kadınlık ve kadının gücü için önemlidir. İyileştirme, su, bal ve pirinç, Oşun ile ilişkili güç kaynaklarıdır. Kısırlık, kuraklık veya şiddetli yoksulluk durumlarında başvurulan yine Oşun’dur.

Güneybatı Nijerya’da yer alan Oşogbo bölgesinin en önemli tanrıçası olan Oşun pirinç ve bakır sunularak onurlandırılmakta özünde bir şifa tanrıçası olarak kabul edilmektedir. Ayrıca İjesa bölgesinde de halkın koruyucusu kabul edilen tanrıça Oşun adına kurulmuş, kabilenin kadınlarına öncülük etmekle yükümlü İyalode adlı gizli bir kadın cemiyeti bulunmaktadır.

” Brezilya yolculuğumda Afrika’ dan Amerika kıtasına köleler aracılığıyla göçmüş Orişa Tanrıçalar inancıyla tanışıyorum. Siyah derileri, vahşilikleri, cesaret ve adaletleri ne kadar beyaz dünyaya onları uyumlamak için resimlerde beyazlaştırılmış olsa da onlar Afrika ana-erkil inancının liderleri.
Tanrıçaların sevgisi, koruyuculuğu ve gücü hala Afrika kıtasından yola çıkıp Brezilya kıyısına vuran dalgalarla devam ediyor….. “

Brezilya Yolculuğu. Haziran 2017 Öz’ Lem